Post 2.
17/11/2020 OVER ONZE OMGANG MET- EN HET WAAROM VAN INTERNATIONALISERING
Mijn eerste stap gaat terug de tijd in. Na acht maanden thuiswerken is de realiteit heden ten dage ook voor mijn vriend en mij meer aannemelijk geworden, maar niet minder verwarrend. We staan op, om ons ieder naar een eigen werkruimte in huis te verplaatsen. Hij in een bescheiden werkruimte op zolder, ik in de woonkamer. Dat doen we vanaf halverwege maart zo, sinds onze werkgevers het als ‘nieuw normaal’ stelden. In de realiteit vóór het intrede van Covid-19 op globale schaal en in Nederland grofweg aan te duiden als de periode voor 12 maart 2020, vlak na één van onze laatste publieke feesten (Carnaval), werden internationaliseringsplannen concreet door Brabantse AIR’s gesmeed: onwetend welk jaar we tegemoet zouden gaan.
Wat voor beweegredenen verhaalt het begrip?
Onlangs bekeek ik op YouTube een interview met Noam Chomsky (2020)[1] naar aanleiding van zijn nieuwe boek Internationalism Or Extinction (2019). In een kleine veertig minuten maakt Chomsky duidelijk dat we uiteindelijk gaan herstellen, maar tegen vreselijke kosten, wetende dat er méér van dit soort crisissen gaan komen. Ze zijn al 10 á 15 jaar terug voorspeld, aldus Chomsky (2020), sinds de SARS-epidemie. We herstellen dus van de Coronacrisis, maar zonder de wortels ervan bloot te leggen – ze, in andere woorden, gedegen te bestuderen – komen er méér en ergere terug. Bovendien dringen we er de herstelling van poolijskappen en de opwarming van de aarde niet mee terug.
Voordat we kritisch kunnen kijken naar het voortzetten van ons menselijk handelen nu en in de toekomst, wil ik het handelen vóór de crisis zelf als schets in beeld brengen. Om terug te kunnen kijken naar de individuele waarden die zichtbaar worden in de gesmede plannen begin 2020 in Brabant, duik ik de komende weken in literatuurstudie en archiefmateriaal omtrent het internationaliseringsbegrip, wat grofweg te verdelen is in 5 secties (of: perspectieven):
- Beleid
- Kunstdiscours
- Kunstonderwijs
- Literatuur
- Om een inventarisatie naar de (voor)waardentoekenning aan het internationaliseringsbegrip vóór de crisis te kunnen maken, afsluitend met de concrete projectaanvragen Internationalisering in het kader van de Proeftuin in Brabant door Brabantse AIR’s begin 2020 (sectie 5), richt ik mij op twee categorieën:
A: Internationaal opererende AIR
B: Internationaal willen opereren van AIR’s
Voor dit onderdeel geldt specifiek deelvraag 6: Wat is/wordt duidelijk t.a.v. het internationaal opereren als Platform?
Gebruikmakend van kennis uit diverse hoeken stel ik de komende tijd het doel om antwoord te geven op het Waarom en Hoe achter onze omgang met het containerbegrip internationalisering. We begrijpen het allemaal wel, het bestaat (‘nu eenmaal’) in de hedendaagse kunstwereld, maar begrijpen we het wel? Achterliggend aan Wat we (denken te) willen, schuilt de Hoe vraag van- en naar onze omgang: een houding, steunend op waarden. Als we, bijvoorbeeld, beogen internationale kunstenaars naar Nederland te halen en andersom, welke waarde ligt hier dan aan ten grondslag en Hoe gaan we daarmee om?
In deze 1e Fase wordt er op die manier een mogelijke richting zichtbaar van (voor)waarden die in Fase 2 nader bekeken en besproken worden tijdens de Coronacrisis. Bijkomende vraag is of de 5 discoursen in deze Fase anders naar de materie kijken, en hoe zij elkaar in een definitievorming versterken en aanvullen. Die vraag beantwoorden, bekleed ik zoals gezegd vanuit drie klemtonen:
Mobiliteit, Aanraking en Artistieke Productie.
Mobiliteit | Aanraking | Artistiek productieklimaat |
Reizen & afstand nemen (van de eigen context), impliceert: Naar andere landen ‘gaan’ / uit andere landen ‘halen’ | Contact maken & ontmoeten (nabijheid/gastvrijheid), impliceert: Openstellen voor ‘Een Ander’ en de daarmee gepaard gaande kwetsbaarheid (uit handen geven), dus: Het ‘Hoe’ van een omgang, en daarmee: Inclusiviteit | Duurzaam voortzetten v/d praktijk in internationaal werkveld, gaat uit van: Zichtbaarheid & bestaansrecht van de kunstenaar én de AIR zelf, impliceert: Collectiviteit (netwerk) |
Deelvragen | Deelvragen | Deelvragen |
Betekent het sluiten van grenzen een stagnatie van internationaliseringsplannen? | Betekent het sluiten van grenzen een stagnatie van internationaliseringsplannen? | |
Wat zijn de intenties om met het internationaliseringsbegrip duurzaam om te kunnen gaan? | Wat zijn de intenties om met het internationaliseringsbegrip duurzaam om te kunnen gaan? | Wat zijn de intenties om met het internationaliseringsbegrip duurzaam om te kunnen gaan? |
Gaat het tonen van internationale kunstenaars over internationalisering? | Gaat het tonen van internationale kunstenaars over internationalisering? | |
Wat betekent ‘internationaal betekenis’ hebben voor AIR’s in Brabant? | ||
Hoe draagt internationalisering bij aan zichtbaarheid en bestaansrecht van AIR’s in Brabant? |
SECTIE 1: BELEID
- Download hier de 1e sectie als PDF die de meer algemene internationaliseringswaarden die in beleidsdocumenten zichtbaar worden schematisch weergeeft,
- Of lees hieronder verder om direct door te gaan naar de waardenanalyse die op basis van de uiteenzetting van deze sectie gemaakt kan worden, als eerste aanzet in het laden van het begrip.
Waardenanalyse internationalisering per bron
Op basis van de bestudeerde documenten kan geanalyseerd worden wat onderliggend aan geschreven woorden, internationaliseringswaarden zijn in internationaliseringsbeleid. Deze waarden worden tijdelijk geparkeerd en meegenomen naar het einde van sectie 4 (literatuur), waar zij samenkomen in een algehele waardenanalyse van sectie 1 t/m 4 (op volgorde: beleid, kunstdiscours, onderwijs en literatuur) die kan worden toegepast op sectie 5: de Proeftuin aanvragen van AIR’s in Brabant.
1). Bron: Kunstloc
- Mobiliteit
Waarde: Dialoog
– Internationalisering bestaat als handeling tussen ‘hier’ & ‘daar’ die noodzakelijk is voor het inlaten met nieuwe kennis (o.a.) en het ondernemerschap van de kunsten dat niet meer weg te denken is uit het kunstveld: het ‘is’, in plaats van een uitzondering te zijn, volledig ingebed [en is daarmee realiteit geworden]
- Aanraking
Waarde: Verbinding
– Internationalisering betekent in het licht van AIR’s het onderzoek naar de eigen maatschappelijke inbedding als zodanig door culturen – al dan niet fysiek – te overbruggen en ‘nieuw’ en ‘ander aanbod’ elkaar te laten ontmoeten [lees: om divers publiek te bereiken] voor deling en (niet economische) groei
– Internationalisering draagt bij aan inclusiviteit maar Hoe en Waarom blijft hierin diffuus
- Artistiek productieklimaat
Waarde: Zichtbaarheid
– Internationalisering zorgt voor een grotere zichtbaarheid van kunst en cultuur maar hoe Brabant zich hiermee wil profileren (in of door AIR’s) en wat de oprecht- inhoudelijke waarde ervan is, blijft diffuus
2). Bron: Mondriaan Fonds
- Mobiliteit
Waarde: Uitwisseling/ open grenzen
– Internationalisering betekent de handeling die bijdraagt aan het opdoen van nieuwe contacten en kent naast een inhoudelijke ook een meer economische (praktische) waarde: het mogelijk maken van een praktijkontwikkeling in het buitenland en de zichtbaarheid van kunst en cultuur elders. Dit betreft hier ook de praktische verplaatsing van kunst(werken), niet alleen van personen
- Aanraking
Waarde: Inclusie
– Internationalisering betekent de maatschappelijke verwevenheid voorbij grenzen om vraagstukken van deze tijd te centraliseren
3). Bron: Kamerbrief Cultuurnota
- Mobiliteit
Waarde: Verbreding perceptie
– Internationalisering duidt frisse winden in een grenzeloze wereld op on- en offline niveau, overwegend om (van elkaar) te leren
- Aanraking
Waarde: Bilateraliteit
– Internationalisering betekent wederzijdse betrokkenheid tussen culturen, ook als dit betekent dat het conflict of debat veroorzaakt. Het begrip centraliseren betekent het gesprek over artistieke vrijheid en vrijheid als zodanig aangaan, maar ook over sociale cohesie en verstedelijking (o.a.) [het document deelt dit perspectief met DutchCulture]. Wederzijds begrip en vertrouwen is hieraan onderliggend. Nederland als ‘open’ en ‘inclusief’ land, zoals in dit document beschreven, kan vanuit de intrinsieke waarde naar uitwisseling de economische waarde van internationalisering (de ‘NL branding’) behartigen
- Artistiek productieklimaat
Waarde: Regionaliteit/lokaliteit
– Internationalisering betekent de dialoog tussen regionale inbedding (de inbedding van o.a. een AIR in het lokale: denk aan de straat, stad en het publiek) en internationale zichtbaarheid uitgaande van bovengenoemde grotere, maatschappelijke vraagstukken die van binnenuit en buitenaf moeten worden bekeken. De AIR lijkt hierin een belangrijke rol te spelen
DEELCONCLUSIE (1)
Aan de hand van de drie centrale thema’s – mobiliteit, aanraking en artistiek productieklimaat – ben ik beleidsdocumenten omtrent internationalisering gaan filteren, vertrekkend op regionaal niveau en afsluitend met een meer nationaal perspectief. Dit maakt een eerste, beperkte deelconclusie mogelijk en een voorzichtig antwoord op de deelvragen (zie: Post 1) in dit onderzoek.
FRICTIES
Er zijn twee focuspunten voelbaar geworden in deze sectie: de economische en intrinsiek-inhoudelijke waarde van internationalisering, die met elkaar samen lijken te hangen maar ook een botsing lijken te tekenen: het begrip lijkt ook tot strategie voor symboolkapitaal in dienst van de eigen identiteit te functioneren; hetgeen vraagt om nader onderzoek in de volgende secties (kunstdiscours, onderwijs en literatuur). Tevens wordt duidelijk dat internationalisering zowel speelt op globaal niveau en de inbedding ervan in een regio of lokale context. Dit brengt twee aandachtspunten met zich mee: 1). Uitwisseling in een grenzeloze wereld: Hoe voorbij het ‘hier’ naar en met het ‘daar’ te handelen, en 2). De regionale of lokale inbedding vanuit waar wordt geopereerd in uitwisseling met het ‘daar’. In beide gevallen ontbreken uitspraken in waarden omtrent het Hoe van internationalisering: Hoe opereren we ‘hier’ in dialoog tot het internationale vanuit de ‘goede intenties’ [opdat internationalisering geen afvinkkader voor beleid wordt]? Kan internationaal handelen economische waarde krijgen (branding Nederland als ‘open’ land, bijdragend aan ‘Brabantse trots’) uitgaande van de intrinsiek-inhoudelijke noodzaak van uitwisseling tussen culturen (boven de passage van landsgrenzen), als die economische waarde voorop al wordt benoemd?
LIJN
Unaniem wordt internationalisering verklaard als de handeling tussen ‘hier’ en ‘daar’ die bijdraagt aan zowel het ondernemerschap/ de internationale kapitaalopbouw van de kunst(enaar) evenals aan de bevraging van het eigen Hoe: iets dat zonder het ‘daar’ per definitie niet (of: te eenzijdig) groeit. Dit lijkt een kleine nuance, maar betekent volgens mij iets groots. Draagt het bij aan het in stand houden van een individueel georiënteerde kunstwereld, of aan de wederzijds gedeelde toelegging vanuit een erkenning niet zonder Een Ander te kunnen?
Vanuit dit vraagstuk ga ik in de volgende sectie, kunstdiscours, verder in op lokaliteit versus internationalisering in en van de kunsten en in het bijzonder in AIR’s, evenals bovenstaande frictie en het Waarom van internationalisering bekeken vanuit de verhouding tussen
het economische en artistiek-intrinsieke kapitaal dat het begrip
vergaart.
Mobiliteit en aanraking: Betekent het sluiten van grenzen een stagnatie van internationaliseringsplannen?
Internationalisering speelt op verschillende niveaus. Waar het als de passage van een landgrens kan worden gedefinieerd, lijkt een meer dekkende definitie de algemene uitwisseling tussen culturen te zijn geworden in een samenleving die zich weinig van grenzen aantrekt. De verplaatsing van binnen- naar buiten en andersom betreft hier het ontvangen van Een Ander (of dat nu een cultuur, omgeving of persoon is). Het sluiten van landgrenzen hoeft daarmee dus geen directe stagnatie van de werking van het begrip te zijn, omdat de actualiteit een grenzeloze cultuur illustreert die ook met de opkomst van internet het begrip in een breder raamwerk plaatst.
Wat deze constatering betekent met betrekking tot de (veelal) fysieke plekken die AIR’s wereldwijd innemen, moet buiten beleid beter worden onderzocht. In bovenstaande wordt zichtbaar dat kennisdeling ontstaat door tweeledige uitwisseling, door het overbruggen van ‘grenzen’ op menselijk niveau. Juist omdat het begrip zodanig verweven is met de actualiteit vraagt het om een bredere opvatting van de onderliggende waarden die het begrip vertegenwoordigt (zoals al benoemd: gedeelde waarden en vrijheden vergroten).
Mobiliteit, aanraking en artistiek productieklimaat: Wat zijn de intenties om met het internationaliseringsbegrip duurzaam om te kunnen gaan?
- Zonder internationalisering: ontbreekt zichtbaarheid van culturen buiten de eigen infrastructuur (en stagneert groei inherent)
(positie: economische waarde).
- Zonder internationalisering: worden vraagstukken van deze tijd eenzijdig, niet inclusief en vanuit aannames bekeken: het handelen veroorzaakt noodzakelijk gesprek, ook (en misschien wel juist) als dit conflict betreft (uitgaande van artistieke vrijheid en vrijheid als zodanig)
(verruiming: artistieke waarde).
Aanraking en artistiek productieklimaat: Gaat het tonen van internationale kunstenaars over internationalisering?
Dat is maar één perspectief, in een bredere opvatting betekent internationaal handelen een erkende urgentie in kennisdeling, verruiming van perceptie en ontmoeting. Bijkomende vraag is wel Hoe dit binnen de fysieke context van AIR’s ingericht beoogd te (gaan) worden.
Artistiek productieklimaat: Wat betekent ‘internationaal betekenis’ hebben voor AIR’s in Brabant?
Het op de kaart zetten van Brabantse trots door de regio meer zichtbaar te maken luidt door. Tegelijkertijd komt de betekenis in Brabant neer op de verbinding tussen culturen in- en buiten Brabant om elkaar te ontmoeten. Waar de uitwerking van deze betekenis in Brabant aan het oppervlak blijft, geven Randstad en Rijksoverheid een wat meer uitgewerkte beschrijving van waarden die wederom om inhoudelijke verdieping vragen, zonder ingekleurd te worden voor het zetten van een krul.
Artistiek productieklimaat: Hoe draagt internationalisering bij aan zichtbaarheid en bestaansrecht van AIR’s in Brabant?
Doordat AIR’s ook buiten de eigen inbedding in een lokale context het individuele en collectieve maatschappelijke belang van het eigen bestaan in een grotere infrastructuur onlosmakelijk lijken te kunnen (of: moeten) onderzoeken.
Scroll door naar post 3: KUNSTDISCOURS
[1] https://www.youtube.com/watch?v=kwN5BV8vZUg
Contact
Voor aanvullingen, overwegingen, bronnen, vragen en interesse tot dialoog (e.d.), mail naar lizavoetman@gmail.com of neem contact op met AIR platform Brabant via deze website.
Dit onderzoek wordt ondersteund door het Mondriaan Fonds.